Burnout is tegenwoordig een veelvoorkomend onderwerp, maar wat betekent het precies, en wat gebeurt er in ons lichaam en geest wanneer we ons uitgeput voelen? Als therapeut wil ik graag wat licht schijnen op de wetenschap achter burnout en hoe psychosociale therapie, in het bijzonder Acceptance and Commitment Therapy (ACT), kan bijdragen aan herstel en preventie.
Wat is een Burnout?
Burnout is veel meer dan alleen vermoeidheid. Het is een langdurige reactie op stressvolle werk- of levensomstandigheden, waarbij iemand zich zowel fysiek als mentaal uitgeput voelt. Het gaat vaak gepaard met gevoelens van hopeloosheid, zelftwijfel en een verlies van motivatie. De term is vooral bekend geworden in verband met werk, maar burnout kan zich ook voordoen in andere aspecten van het leven. Bij Clever Active kijken we naar een burnout als een lichaam dat spreekt voor een geest die te lang genegeerd is in zijn behoefte aan rust en ontspanning.
De wetenschap achter burnout toont aan dat het lichaam reageert op langdurige stress door het activeren van het stresssysteem. Wanneer dit systeem te lang en te intensief werkt, kan het lichaam in een toestand van chronische vermoeidheid verkeren, wat leidt tot de typische symptomen van burnout: uitputting, cynisme en een gevoel van ineffectiviteit. Onderzoek heeft aangetoond dat langdurige activatie van dit systeem de hersenen kan beïnvloeden, vooral het gebied dat verantwoordelijk is voor emoties, beslissingen en zelfregulatie.
Wat gebeurt er in je brein?
Wanneer we onder constante druk staan, is het alsof ons brein continu in een "alarmfase" staat. Dit kan leiden tot een overactieve amygdala (het deel van de hersenen dat emoties reguleert, zoals angst en stress) en een verminderd vermogen om rationele keuzes te maken. De balans tussen de prefrontale cortex (het "denkende" gedeelte van ons brein) en de amygdala raakt verstoord, waardoor mensen zich sneller overweldigd en minder competent voelen.
Daarnaast kunnen hormonen zoals cortisol in een ongezonde hoeveelheid vrijkomen, wat het herstelproces van het lichaam belemmert en onze motivatie om te werken of sociale contacten te onderhouden verlaagt. Uiteindelijk komt er een moment waarop het lichaam en de geest simpelweg "op" zijn.
Hoe psychosociale therapie kan helpen terug in balans te komen
Psychosociale therapie biedt ondersteuning door middel van gesprek en reflectie. Dit proces helpt je niet alleen om je emoties beter te begrijpen, maar ook om te onderzoeken welke diepere oorzaken bijdragen aan je burnout. Soms ligt de oorzaak van burnout in onrealistische verwachtingen, gebrek aan zelfzorg of een slecht afgebakende werk-privébalans. In therapie krijg je ruimte om hier bewust van te worden en samen met een therapeut nieuwe strategieën te ontwikkelen om met stress om te gaan en te herstellen.
Door deze therapieën leer je niet alleen om beter om te gaan met stress, maar krijg je ook meer inzicht in je grenzen en hoe je deze kunt bewaken. Er is vaak werk nodig om negatieve denkpatronen te doorbreken die je stress en angst verergeren. Dit helpt om meer grip te krijgen op je eigen welzijn en uiteindelijk je veerkracht te versterken.
Acceptance and Commitment Therapy (ACT): Wat is het en hoe helpt het?
Een specifieke vorm van psychosociale therapie die ik vaak inzet bij mensen die worstelen met burnout is Acceptance and Commitment Therapy (ACT). ACT is een therapievorm die is gebaseerd op mindfulness en gedragsverandering. Het helpt je om je relatie met je gedachten, gevoelens en lichaam te verbeteren, in plaats van ze te proberen te vermijden of te veranderen.
De belangrijkste pijlers van ACT zijn:
Acceptatie van moeilijke emoties: In plaats van te vechten tegen gevoelens van vermoeidheid, stress of frustratie, leert ACT je om deze emoties te accepteren als onderdeel van het leven. Dit voorkomt dat je vastloopt in een vicieuze cirkel van zelfkritiek en uitputting.
Het ontwikkelen van mindfulness: ACT helpt je om meer aanwezig te zijn in het moment, wat betekent dat je meer bewust wordt van je eigen behoeften en grenzen. Door mindfulness te beoefenen, kun je met meer rust en helderheid reageren op de uitdagingen die het leven je biedt.
Waarden en betekenis: ACT moedigt je aan om na te denken over wat voor jou echt belangrijk is. Wat geeft jouw leven betekenis? Door je bewust te zijn van je waarden, kun je keuzes maken die meer in lijn zijn met wat voor jou belangrijk is, in plaats van dat je reageert vanuit een gevoel van verplichting of angst.
Commitment en actie: ACT helpt je om kleine, haalbare stappen te zetten richting een leven dat aansluit bij je waarden, zelfs wanneer je jezelf in moeilijke situaties bevindt. Dit helpt om weer regie over je leven te krijgen en te herstellen van de uitputting die je hebt ervaren.
Conclusie
Burnout is een ernstig probleem, maar het is geen eindpunt. Door hulp te zoeken en technieken zoals ACT toe te passen, kun je weer in contact komen met je eigen behoeften en grenzen. Het begint met acceptatie: erkennen dat je in een moeilijke situatie zit en jezelf toestemming geven om hulp te zoeken.
Als therapeut wil ik je aanmoedigen om niet te wachten totdat de situatie onhoudbaar is. Je kunt beginnen met kleine stappen, zoals het erkennen van je gevoelens, het zoeken van steun en het implementeren van rustmomenten in je dagelijks leven. ACT biedt een waardevolle benadering om niet alleen van burnout te herstellen, maar om ook sterker en veerkrachtiger uit de ervaring te komen.
Ben jij klaar om deze stap te zetten? Het herstel begint bij het erkennen van je situatie en het nemen van actie, zelfs als het maar een klein beetje is. Je hoeft het niet alleen te doen.
Comments